معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه امام علی
این مطلب در مورد موضوعات معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه قرآن، ملاک های انتخاب شوهر، حدیث امام صادق در مورد انتخاب همسر، دعای حضرت علی برای انتخاب همسر، معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه روانشناسان، معیارهای انتخاب همسر در اسلام، فلسفه ازدواج در نهج البلاغه، حضرت زهرا س از چه لحاظ هم کفو حضرت علی ع بود می باشد.
معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه قرآن
قرآن کریم و روایات معصومان(ع) ملاکهاى مهمى را براى این مسئله بیان کرده است که در این نوشتار به چند نمونه مىپردازیم:
امام صادق(ع) فرمودند: «انما المرائه قلاده فانظر ماتتقلد؛ زن به منزله گردنبندى است که به گردن مىافکنى، سپس مراقب باش که چه چیزى را به گردن مىافکنى.»
این ملاکها هم باید در مورد مردان باشد و هم درباره زنان، چنین نیست که تنها زنان باید این صفات و ویژگىها و ملاکها را دارا باشند و مردان از آن مستثنا شوند.
۱ـ ایمان و دیندارى
متون دینى ما، اولین و مهمترین ملاک در انتخاب همسر را دیندارى معرفى کرده است. قرآن کریم در همین زمینه مىفرماید: «ولا تنکحوا المشرکات حتى یومن ولامه مؤمنه خیر من مشرکه ولو اعجبتکم و لا تنکحو المشرکین حتى یومنوا و لعبد مؤمن خیر من مشرک ولو اعجبکم اولئک یدعون الى النار واللّه یدعو الى الجنه؛ با زنان مشرک تا زمانى که ایمان نیاوردهاند ازدواج نکنید،اگر چه بخاطر مال یا جمال و مقام (موقعیت)، شما را به شگفتى آورند و زنان خود را به ازدواج مردان مشرک و بتپرست تا ایمان نیاوردهاند در نیاورید اگر چه (مال و زیبایى و موقعیت) آنان شما را به شگفتى آورد (زیرا) آنها شما را به سوى آتش دعوت مىکنند و خداوند شما را دعوت به بهشت و آمرزش مىنماید.»(بقره-۲۲۱)
امام صادق(ع) مىفرماید: «اگر مرد با زنى براى جمال یا مال ازدواج کند به همین امر واگذار مىشود ولى اگر براى دیندار بودن او ازدواج کند خدا مال و جمال را نیز نصیبش مىگرداند.»
و نیز رسول خدا(ص) مىفرماید: «هر کس با زنى براى مالش ازدواج کند خدا او را به همین امر واگذار مىنماید و هر کس که براى جمالش ازدواج کند به چیزى مىرسد که از آن کراهت دارد و هر کسى که براى دیندارى ازدواج کند خداوند هر سه را برایش جمع مىکند.»
از این آیه و روایات بخوبى استفاده مىشود کسانى که درصدد انتخاب همسر هستند باید ایمان و دیندارى را به عنوان شرط اصلى و ضرورى محسوب بدارند و براى یافتن آن کمال سعى و جدیت را به عمل آورند.
والدین پسر و دختر نیز باید در انتخاب همسر براى فرزندان خود موضوع ایمان و دیانت و تقید به ضوابط و مقررات شریعت را شرط اساسى بدانند و دریافتن چنین فردى به پسر و دخترشان کمک نمایند.
۲ـ عقل و هوش
بعد از دیندارى، عقل و زیرکى از مهمترین معیار و ملاک یک همسر خوب محسوب مىشود، اداره و تداوم و پیمودن راه راست و حل مشکلات زندگى کار آسانى نیست اگر همسران با هم تفاهم داشته باشند و موقعیت یکدیگر و شرایط و امکانات زندگى را خوب درک کنند، مىتوانند زندگى را بر پایه صحیحى استوار سازند و به انجام وظیفه مشغول باشند و به کانون خانواده صفا و محبت و گرمى دهند و با عقل و درایت مشکلات را حل و فصل کنند. همسر عاقل امکانات خانواده و شرایط و اوضاع زندگى را خوب درک مىکند، توقعات بیجا و بلندپروازى ندارد تا همسرش را در فشار قرار دهد.
اختلافات خانوادگى و کشمکشهاى زندگى معلول جهالت و نادانى زن و شوهر، یا یکى از آنها مىباشد.
زوجین هر چه عاقلتر باشند بهتر مىتوانند همسردارى کنند و وسیله آسایش و خوشى همدیگر را فراهم سازند و از اختلافات و مشکلات بکاهند. همسر عاقل ، گذشت و بردبارى دارد و با بهانههاى کوچک و جزئى زندگى را متلاشى نمىسازد.
ملاک های انتخاب شوهر
انتخاب همسر، انتخاب یک شریک دائمی در تمام امور زندگی است؛ برکات و فواید انتخاب شایسته و با معیارهای صحیح در این مرحله به همان اندازه فراوان است که زیان‌ها و خسارت‌های ناشی از انتخاب عجولانه و بر اساس ملاک‌های غلط، یکی از سؤالاتی که مطرح می‌شود این است که چه معیارهایی را برای انتخاب همسر در نظر بگیریم؟ همسر آینده ما باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد؟
مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم در یادداشتی اینچنین پاسخ می‌دهد:
انتخاب همسر، یکی از مهمترین و سرنوشت‌سازترین انتخاب زندگی هر فرد است، برای انتخاب همسر باید دو دسته معیار را مدنظر قرار داد؛ معیارهای اصلی نظیر ایمان و تدین، اخلاق نیک، شرافت و نجابت خانوادگی، سلامت جسمی و روانی، معیارهای فرعی و ترجیحی مانند تناسب در زیبایی، تناسب سنی، تناسب تحصیلی، تناسب جسمی و جنسی، تناسب اقتصادی، تناسب فرهنگی- اجتماعی و هماهنگی روان شناختی. معیارهای اصلی آن دسته از معیارهایی است که وجودشان در امر انتخاب همسر لازم و ضروری است و به هیچ عنوان قابل چشم‌پوشی نیست؛ اما معیارهای فرعی معیارهای ترجیحی هستند و با رعایت آنها احتمال به وجود آمدن اختلاف در زندگی مشترک به حداقل می‌رسد.
* ازدواج موفق، زمینه تکامل مادی و معنوی افراد خانواده را فراهم می‌سازد
ازدواج بزرگ‌ترین و مهمترین فصل کتاب زندگی انسان است. ازدواج موفق، زمینه تکامل مادی و معنوی افراد خانواده را فراهم می‌سازد. شکست در ازدواج موجب ناامیدی، سرخوردگی و دلسردی، اضطراب و پریشانی در زندگی و موجب بسیاری از مشکلات روحی و روانی می‌شود، بنابراین بر هر دختر و پسری لازم است قبل از ازدواج خودشناسی داشته باشند و در مورد ویژگی‌های اخلاقی، شخصیتی، استعدادها، توانمندی‌ها، سلایق، علایق، ضعف‌ها و کاستی‌های خودآگاهی و شناخت کسب کرده و نیز بدانند که اهدافشان از ازدواج چیست و چه انتظاراتی از همسر آینده دارند تا بتوانند فرد مناسب‌شان را با همکاری و مشورت خانواده‌ها، بزرگان فامیل، پرس‌وجو از دوستان، آشنایان، همسایه‌ها، اقوام و فامیل‌های نسبی و سببی و محل تحصیل و کار انتخاب کرده و با شناخت کامل ازدواج کنند.
در انتخاب همسر دو دسته معیار را باید مد نظر قرار داد:
*معیارهای اصلی و کلیدی
معیارهای اصلی، آن دسته از ملاک‌هایی هستند که وجودشان برای یک زندگی موفق و رسیدن به کمال حتماً لازم است و این معیارها عبارتند از:
الف. تدیّن:
یکی از مهمترین معیارهای انتخاب همسر تدین و ایمان است. تدین به معنی پایبندی کامل به اسلام و اسلام را با جان و دل پذیرفتن و مطابق آموزه‌ها و دستورات آن عمل کردن است. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «علیکَ بذاتِ الدین»؛ بر شما باد که همسر دیندار بگیرید.
انسان متدین به علّت ترس از خدا و عاقبت کارش دست تعدّی به همسر خویش دراز نمی‌کند، مگر اینکه متدین حقیقی نباشد یا ویژگی‌های بعدی را نداشته باشد یا اینکه دچار عقده‌های روانی باشد، اما فردی که دیندار نیست، هیچ تضمینی وجود ندارد که پایبند به رعایت حقوق همسر و زندگی مشترک باشد. امام حسن(ع) به مردی که با ایشان درباره ازدواج دختر خود مشورت کرد ـ فرمود: او را به مردی با تقوا شوهر ده؛ زیرا اگر دختر تو را دوست داشته باشد گرامی‌اش می‌دارد و اگر دوستش نداشته باشد به وی ستم نمی‌کند.
ب. اخلاق نیک:
منظور از اخلاق نیک «صفات و ویژگی‌های پسندیده در نظر عقل و شرع» است. از جمله مصداق‌های اخلاق نیک خوش‌خلقی، حق‌پذیری، تواضع، راست‌گویی، خوش‌بینی، وقار و متانت، مهربانی، گذشت، ادب، نرم‌خویی، وفاداری و سخاوت است.
اخلاق نیک نه تنها از بهترین مزایای یک همسر شایسته است، بلکه از مزایای واقعی هر انسانی به شمار می‌آید و باید در موقع انتخاب همسر به طور کامل مورد توجه قرار گیرد؛ اخلاق و صفات پسندیده میوه‌های تدین و ایمان و عمل صالح است، فردی که دارای صفات خوب اخلاقی است در خود شما اثر می‌گذارد؛ صبور است و با مشکلات زندگی کنار می‌آید و در آینده فرزندان خوبی تربیت می‌کند.
پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود: «با کسی که اخلاق و دینش مورد پسند باشد ازدواج کنید، اگر چنین نکنید فتنه و فساد بزرگی در زمین به وجود خواهد آمد».
حدیث امام صادق در مورد انتخاب همسر
همانا زن طوق است؛ پس بنگر که چه طوقی به گردن می‌افکنی. برای زن ارزش و
بهایی نمی‌توان تعیین کرد، نه برای خوب آنها و نه برای بدشان. زن خوب، ارزشش
طلا و نقره نیست؛ بلکه از طلا و نقره هم بهتر و ارزشمندتر است و زن بد، ارزشش
خاک نیست؛ بلکه خاک هم از او ارزشمندتر است.
دعای حضرت علی برای انتخاب همسر
از حضرت علی (ع) روایت شده است:
که حضرت نمازی را برای کسانی که قصد ازدواج دارند و میخواهند همسر خوبی اختیار کنند بیان فرمودند :
دو رکعت نماز که در هر رکعت بعد از سوره حمد سوره مبارکه یاسین خوانده شود و بعد از نماز ۱۰۰ مرتبه بگوید ((الحمدلله)) و سپس بگوید
اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی زَوْجَهً صَالِحَهً وَدُوداً وَلُوداً شَکُوراً قَنُوعاً غَیُوراً إِنْ أَحْسَنْتُ شَکَرَتْ وَ إِنْ
أَسَأْتُ غَفَرَتْ وَ إِنْ ذَکَرْتُ اللَّهَ تَعَالَى أَعَانَتْ وَ إِنْ نَسِیتُ ذَکَّرَتْ وَ إِنْ خَرَجْتُ مِنْ عِنْدِهَا
حَفِظَتْ وَ إِنْ دَخَلْتُ عَلَیْهَا سُرَّتْ وَ إِنْ أَمَرْتُهَا أَطَاعَتْنِی وَ إِنْ أَقْسَمْتُ عَلَیْهَا أَبَرَّتْ
قَسَمِی وَ إِنْ غَضِبْتُ عَلَیْهَا أَرْضَتْنِی یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ هَبْ لِی ذَلِکَ فَإِنَّمَا اَسئله
و لا اَجدُ اِلّا مامنَنتَ وَاَعطَیت
سپس حضرت فرمود: هرکس این عمل را انجام دهد هر آنچه از خدا خواسته به او داده خواهد شد. این نماز از مجربات است و مرحوم محدث نوری (ره) می فرمایند: این نماز را به چند نفر سفارشض کردم بعد از انجام آن از ازدواج خویش راضی بودند.
معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه روانشناسان
نظریه همسان همسری:
بر طبق این نظریه آنچه در انتخاب همسر اولویت اصلی افراد می باشد شباهت ها است. یعنی هر چه شباهت ها و همانندی های دختر و پسر بیشتر باشد، دو طرف بیشتر مایل به ازدواج با یکدیگر هستند. معمولاً افراد این گروه همانندی های قومی، فرهنگی، اجتماعی، ارزش های مشترک مذهبی، سن و سال نزدیک به هم، سطح تحصیلاتی مشابه، علایق مشترک و… توجه کرده و آنها را بنیان و پایه استواری برای انتخاب همسر و شروع زندگی مشترک قرار می دهند.
البته آن چه گفته شد به این معنی نیست که اگر دو نفر در برخی از حوزه ها و امور با یکدیگر متفاوت باشند، حتماً ازدواجشان ناموفق و ناپایدار خواهد بود. زیرا افرادی هستند که علیرغم تفاوت در برخی زمینه های جزئی، ازدواج موفقی داشته اند. پس به طور عام هر چه مشترکات میان طرفین بیشتر و تفاوت هایشان در جزئیات باشد ازدواج و زندگی راحت تر و آسانتری خواهد داشت. به همین دلیل متخصصان اکثراً معتقدند که اگر می خواهید ازدواجی موفق، باثبات و شادمان داشته باشید باید به سراغ فردی بروید که خصوصیات و کیفیاتی نزدیک به شما دارد.
نظریه ناهمسان همسری:
بر اساس این نظریه برخی از افراد بیشتر مایلند با افرادی ازدواج نمایند که نه تنها عیوب و نواقص آنها را ندارند بلکه با ویژگی هایشان قادر به تکمیل ضعف آنها می باشند. به بیان دیگر افرادی را برای ازدواج انتخاب می کنند که نواقص آنها را جبران می نمایند. مثلاً برخی از افراد خجالتی از افراد جسور خوششان می آید، یا افراد اجتماعی و اهل رفت و آمد، فرد اهل مطالعه و منزوی را جذب خود می کنند. پس فرض اصلی نظریه ناهمسان همسری این است که برخی برای ازدواج به دنبال افرادی می روند که دارای چیزهایی هستند که آنها ندارند ولی مایلند که آنها را داشته باشند.
بر طبق نظر روان شناسان و هم چنین آنچه تحقیقات نشان می دهد، ازدواج گروه اول یا افرادی که بر طبق نظریه همسان همسری ازدواج می کنند موفق تر بوده و در رسیدن به خانواده ای پایدار سربلندتر می باشند.
معیارهای انتخاب همسر در اسلام
خصوصیات جسمی
با این که خصوصیات جسمانی از دیدگاه اسلامی ، از اولویت مشابه با معیارهای دینی و اخلاقی برخوردار نیست .(بقره : ۲۲۱) (۱) اما به لحاظ اهمیت ، این گونه ویژگی ها نیز در منابع دینی مورد توجه قرار گرفته است . با توجه به این که از دیدگاه منابع اسلامی ، یکی از کارکردهای مهم تشکیل خانواده ، پرورش فرزندان مومن است (۲ ) و در روایات از فرزند با تعابیری چون ؛ میوه دل ، نور دیده ، (۳ ) مایه خوشبختی ، (۴ )کسی که انسان را یاری می کند، (۵ ) و نیز مایه ثواب اخروی ، (۶ )و رحمت وغفران الهی (۷ )یاد شده است ، (۸) یکی از ابعاد سمانی قابل توجه در انتخاب همسر ، توانایی باروری وی می باشد .اهمیت این ویژگی تا آنجا در منابع اسلامی مورد توجه قرار گرفته (۹ )که فرد را از ازدواج با زنی که از جهت خصوصیات گوناگون دینی ، اخلاقی و غیره مطلوب تشخیص داده شده ، ولی نابارور می باشد بر حذر داشته اند . (۱۰ ) همچنین در مقام مقایسه بین زیبایی ظاهری و توانمندی باروری ، به گونه ای روشن امکان فرزند آوری زن ترجیح داده شده است . (۱۱)
دوشیزگی و بکارت از جمله خصوصیات جسمی است که در منابع دینی بر آن تاکید شده است . به عنوان نمونه ، خداوند متعال در توصیف همسران بهشتی ، آنان را زنانی معرفی می کند که هیچ انس و جنی با آنها تماس نگرفته و دوشیزه اند . (الرحمن : ۷۴) در روایات اولیای الهی نیز موضوع دوشیزه بودن فردی که برای ازدواج انتخاب می شود ، مورد توجه قرار گرفته است . (۱۲ ) با این حال ، بررسی منابع اسلامی نشان می دهد که دوشیزگی ، نه به عنوان معیاری کلیدی ، بلکه به مثابه نوعی مرجح به شمار می رود . چنان که در مقابله با توطئه برخی از زنان پیامبر صل الله علیه و اله در جهت افشای راز ایشان با لحنی که خالی از تهدید نیست ، می فرماید :
هر گاه او شما را طلاق گوید ، امید می رود که پروردگار به جای شما همسرانی بهتر برای او قرار دهد . همسرانی مسلمان ، مومن ، متواضع ، توبه کار ، عبادت کننده و مطیع فرمان خدا ، زنانی غیر باکره و باکره »(تحریم :۵)
ازدواج های خود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، که به جز عایشه با زنان بیوه صورت گرفته (۱۳ ) نیز نشان گر آن است که دوشیزگی معیار اصلی در انتخاب همسر محسوب نمی شود و حتی بنا به دلایلی ممکن است ازدواج باغیر دوشیزگان مطلوب باشد .(۱۴)
زیبایی و جذابیت ظاهری ، یکی از ملاک های مهم در پیوند ازدواج و استمرار آن است . حصول میل و علاقه متقابل و برطرف شدن نیازهای جنسی ، مبتنی بر احساس زیبایی زن و مرد نسبت به یکدیگر است . (۱۵) از این رو ، پیشوایان اسلام ، زیبایی زن را به مثابه یکی از نشانه های همسر شایسته مورد توجه قرار داده اند .(۱۶ ) مسلم است آنچه در جامعه ای شهوت انگیز است ، چه بسا در جامعه دیگر نه تنها بی اثر است ، بلکه حتی تولید نفرت می کند . (۱۷) مسئله نسبیت در زیبایی شناسی تنها محدود به تفاوت جوامع نیست ، بلکه افراد گوناگون یک جامعه نیز از درک متفاوت در خصوص زیبایی برخوردارند . بر این اساس ، در صورت تفاوت دیدگاه داوطلب ازدواج و اطرافیان او در زمینه زن ، اولیای الهی نظر وی را مقدم داشته اند .(۱۸) منابع اسلامی از طرح جزئیات زیبایی زن نیز چشم پوشی نکرده اند . به عنوان نمونه ، زیبایی چهره زن یکی از معیارهای فضیلت او به شمار آمده (۱۹ ) و از داوطلبان ازدواج خواسته شده تا قبل از ازدواج از چگونگی چهره و موی همسر آینده جویا شوند . (۲۰) همچنان که با توجه به نقش چشم در زیبایی زن و این که خداوند زنان بهشتی را با ویژگی های سیاهی و فراخی چشم توصیف می کند ، (دخان : ۵۴ ؛ طور : ۲۰) به جویندگان همسر توصیه می کند که با زنان درشت چشم ازدواج کنند . (۲۱ ) در برخی دیگر از روایات نیز ازدواج با زنان چشم زاغ ، مایه یمن و برکت دانسته و به ازدواج با آنان ترغیب شده است . (۲۲) در خصوص رنگ پوست نیز روایاتی در خصوص ترغیب به ازدواج با زنان گندم گون (۲۳ ) و سیمین بر( ۲۴) وارد شده است .
تناسب اندام زن از دیگر امتیازاتی است که در منابع اسلامی به آن توجه شده است . چنانچه در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است که برای مرد رواست که به چهره و پشت او بنگرد .( ۲۵ ) ممکن است نگریستن به پشت ، به منظور بررسی کردن تناسب اندام باشد . و در حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله از ادواج با زن بلند قد تاکید و کوتاه قد زشت روی نهی شده است . (۲۶ ) در برخی دیگر از روایات نیز چهارشانه بودن ، که مصداقی از تناسب اندام به شمار می رود ، مورد توجه قرار گرفته است .(۲۷)
علی رغم تاکید بر اهمیت زیبایی در انتخاب همسر ، مطالعه منابع دینی بیانگر این است که زیبایی زن ، در مقایسه با برخی معیارهای انتخاب همسر از اهمیت کمتری برخوردار بوده و در صورت ضرورت ، به گزینش یکی از آن دو ، زیبایی از اولویت برخوردار نیست . چنانچه در مقایسه بین دینداری و زیبایی زن ، دینداری او ، (بقره : ۲۲۱)( ۲۸ ) و در مقایسه بین صلاحیت خانوادگی و زیبایی زن ، صلاحیت خانوادگی او ، (۲۹ ) و درمقایسه بین توان باروری زن و زیبایی او ، توان باروری وی ترجیح داده شده است .(۳۰) در جمع بندی این بحث می توان گفت که از دیدگاه اسلام جذابیت ظاهری زن ، در صورت برخورداری وی از سایر معیارهای کلیدی ، ارزش و فضیلت محسوب می شود ، حال آن که ، صرف زیبایی ممکن است زن را به تباهی کشاند . چنانچه مردی که تنها به دلیل جذابیت ظاهری زنی را برای ازدواج برگزیند ، به خود واگذاشته شده و دلخواه را در او نمی یابد .(۳۱)
فلسفه ازدواج در نهج البلاغه
هدف از ازدواج هم برای مرد و هم برای زن، پاسخ مثبت دادن به سنت الهی و تولید نسل است. لذا، هر دو در این زمینه بر یک عقیده اند. فلسفه ازدواج براساس این دو مبنا ملاک دین و نجابت است. در نتیجه، هدف از ازدواج و تولید نسل، مقدس می گردد و هیچ یک از مادیات ملاکی برای آن به حساب نمی آید.
اصولا فلسفه خلقت زن و مرد (زوجیت) تولید مثل است، همان گونه که این زوجیت در سایر حیوانات و حتی گیاهان نیز وجود دارد. نکته اصلی که باید در ازدواج مورد توجه هر دو طرف باشد دین و کمال است. از این رو، از روایات نقل شده از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام چنین برمی آید که هر کس ممکن است به یکی از این
چهار دلیل ازدواج کند: ۱- پول; ۲- دین; ۳- زیبایی; ۴- شهرت و عنوان. بین این چهار هدف، دین از همه بالاتر و بهتر است.
اما به طور کلی، ضرورت های ایجاب کننده ازدواج عبارت است از:
الف – ضرورت های فردی;
ب – ضرورت های اجتماعی;
ج- ضرورت های مذهبی.
حضرت زهرا س از چه لحاظ هم کفو حضرت علی ع بود
در مورد فضیلت و برتری ائمه معصوم علیه‌السلام مخصوصا امیر المومنین علی علیه‌السلام روایات زیادی از شیعه و حتی از اهل سنت و نیز آیات قرآنی وجود دارد که از مجموع این آیات و روایات استفاده می شود مقام و منزلت حضرت علی علیه‌السلام در بعضی جهات نسبت به ائمه دیگر بالاتر است. در روایتی به برتری فضیلت آن حضرت تصریح شده است:
” عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص نَحْنُ فِی الْأَمْرِ وَ الْفَهْمِ وَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ نَجْرِی مَجْرًی وَاحِداً فَأَمَّا رَسُولُ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله وَ عَلِیٌّ علیه‌السلام فَلَهُمَا فَضْلُهُمَا. (۱)
از امام صادق نقل شده که فرمودند پیامبر اکرم فرمودند ما در امر و فهم و حلال و حرام در یک درجه ایم. اما رسول الله و علی علیه‌السلام فضیلت های خودشان را دارند. ( این حدیث برای پیامبر اسلام و حضرت علی فضیلت بیشتری نسبت به معصومین دیگر قرار داده است).
در بعضی روایات هم مقام و منزلت آنها در برخی جهات مساوی دانسته شده است:
ِّ ” عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ قَالَ لِی نَحْنُ فِی الْعِلْمِ وَ الشَّجَاعَهِ سَوَاءٌ وَ فِی الْعَطَایا عَلَی قَدْرِ مَا نُؤْمَرُ. “(۲)علی بن جعفر از امام موسی بن جعفر نقل می کند که ایشان فرمودند ما ائمه در علم و شجاعت با هم مساوی هستیم و در عطایا به اندازه ای که امر شده ایم.
اما درباره مقام علمی حضرت زهرا علیها‌السلام در منابع معروف اسلامی روایاتی وجود دارد مانند حدیث زیر:
ابونعیم در حدیثی از پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل می‌کند که روزی رو به یارانش کرد و فرمود:
“ای شئ خیر للنساء ” چه چیزی برای زنان از همه بهتر است؟ یاران ندانستند در جواب چه بگویند.
علی علیه‌السلام به سوی فاطمه علیها‌السلام آمد و این مطلب را به اطلاع او رسانید. بانوی اسلام گفت: “چرا نگفتی:
“خَیْرٌ لَهُنَّ انْ لا یَرَیْنَ الرِّجالَ وَ لَایَرَوْنَهُنَّ”.
از همه بهتر این است که نه آنها مردان بیگانه را ببینند و نه مردان بیگانه آنها را”
علی علیه السلام بازگشت و این پاسخ را به پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله عرض کرد.
پیامبر فرمود: “مَنْ عَلَّمَکَ هذا؛ چه کسی این پاسخ را به تو آموخت؟ “عرض کرد: فاطمه علیها‌السلام پیامبر فرمود: “انَّها بَضْعَهٌ مِنِّی؛ او پاره وجود من است”. (۳)
این حدیث نشان می‌دهد که امیرمؤمنان علیه‌السلام با آن مقام عظیمی که در علوم و دانش داشت که دوست و دشمن همه به آن معترفند و باب مدینه علم پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله بود گاهی از محضر همسرش فاطمه علیها‌السلام استفاده علمی میکرد. این سخن پیغمبرصلی‌الله‌علیه‌وآله که بعد از بیان احاطه علمی فاطمه علیها‌السلام میگوید: “او پارهای از وجود من است” بیانگر این واقعیت است که منظور از “بَضْعَهٌ” تنها پاره تن و جسم نیست، که بسیاری در تفسیر حدیث گفتهاند، بلکه فاطمه پارهای از روح پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و علم و دانش و اخلاق و ایمان و فضیلت او نیز بود، و پرتوی از آن خورشید و شعلهای از آن مشکات محسوب میشد.
مطالب مرتبط:
۴ حرکت ساده برای برگرداندن عشق از دست رفته
دیدگاه ها