زوج درمانی

زوج درمانی

این روزها یکی از دلایل اصلی مراجعه به مشاوران، روانپزشکان و روانشناسان به مشکلات پیرامون ازدواج و روابط عاطفی بین همسران بر می گردد. به همین منظور زوج درمانی یک تخصص در زمینه ی بهداشت روانی بوده که در حال حاضر بسیار پر طرفدار شده است.

در این مقاله نوین اطلس به شما نشان می دهد زوج درمانی چیست. همچنین شما را با نظریه ها و تکنیک های زوج درمانی آشنا می کنیم و انواع رویکرد های آن را برای شما شرح می دهیم. همچنین یکی از پروتکل های زوج درمانی به نام پروتکل هیجان مدار را برای شما توضیح خواهیم داد. توجه کنید مسئله ی زوج درمانی بسیار تخصصی بوده و ما در این مقاله آن را به ساده ترین شکل ممکن برای شما توضیح می دهیم.

زوج درمانی چیست

مشاوره زوجی که زوج درمانی یا مشاوره ازدواج هم نامیده می شود، به مشکلاتی می پردازد که در روابط صمیمانه و جنسی بزرگسالان پیش می آید. درمانگر در اینجا رابط این دو نفر است نه هریک از آن ها به تنهایی.

گاهی فشارکار، خانواده، مسایل اقتصادی و عدم سلامت جسمانی همگی می توانند روی رابطه زوجی اثر گذاشته و ارتباط صمیمی را بین زوجین از بین ببرند و به جای یک ارتباط عاطفی خوب، به یک ارتباط مخرب تبدیل شو. در این شرایط زوج درمانی به زوجین کمک می کند ارتباط خود را به حالت اولیه بازگردانند.

نظریه های زوج درمانی

زوج درمانی نظریه های گوناگون و متعددی دارد که در این بخش به دو مورد از ساده ترین و پر کاربرد ترین آن ها اشاره می کنیم.

یکی از نظریه های زوج درمانی مدل های روان پویایی می باشد:

این نظریه از مدل روان تحلیلی فروید برگرفته شده است که بر نیروهای ناخودآگاه درون روان شخص، به عنوان پایه های اصلی انگیزه ، تعارض و نشانه های بیمار گونه ی فرد تأکید دارد. ناتان آکرمن، جیمز فرامو، ایوان بور و مینی ناجی بعضی از هواداران جدید این دیدگاه هستند.

یکی دیگر از نظریه های زوج درمانی نیز نظریه ی بوئن است:

نظریه ی سیستمی خانواده ی بوئن ، به عنوان یک نظام ارتباطی عاطفی شناخته می شود که شامل چهار مفهوم اساسی است. چهار مفهوم اساسی نظریه ی بوئن عبارتند از: تمایز، مثلث ها، نظام عاطفی و مثلث های عاطفی.

خانواده ی بوئن اعتقاد دارند که تغییر در یک بخش خانواده باعث تغییر در بخش های دیگر خانواده و حتی در کل خانواده می شود. تعارض زوجی یا خانوادگی نشانه ای از مشکل موجود در سیستم خانواده است. در الگوی بوئنی درمانگران به دنبال کاهش اضطراب خانوادگی هستند. آنها قصد دارند به اعضای خانواده فرصت بدهند تا توانایی خود را برای کارکرد مستقل افزایش داده و نشانه های مرضی را در خود از بین ببرند.

تکنیک های زوج درمانی

سه نوع از مهم ترین تکنیک های زوج درمانی به شرح زیر است:

زوج درمانی رفتاری

رفتاردرمانی زوجها سه نوع کمک را برای آنها فراهم میکند:

تبادل رفتاری، تعلیم دادن ارتباط، و آموزش مشکلگشایی.
در تبادل رفتاری، به هر یک از زوجین کمک میشود تا یک تغییر مطلوب در رفتار طرف مقابل را تعیین کند و طرفین موافقت میکنند با یکدیگر همکاری دوجانبه داشته باشند. درمانگر آنها را تشویق میکند تا آخر به این تعهد خود وفادار بمانند و نسبت به هم احترام نشان دهند.

زوج درمانی با تمرکز عاطفی

نوع دیگری از درمان که از رواندرمانی مراجع مدار کارل راجرز و نیز از نظریه سیستمهای خانواده الهام میگیرد، و بیش از رفتار بر عواطف متمرکز میشود، درمانگر به زوج کمک میکند که تا به عنوان پیش شرط درمان، عواطفی را که تعارض آنها را برمیانگیزد، شناسایی کنند تا بتوانند الگوهای رفتاری دردسرآفرین را متوقف کنند.

زوج درمان روانپویشی

درمانگرهای روانپویشی معتقدند شیوهای که زوجهای بزرگسال با یکدیگر رفتار میکنند، به شدت تحت تاثیر الگوهایی است که در دوران کودکی آنها تثبیت شده است- درسهایی که اغلب به صورت ناخودآگاه در خانوادهای که در آن بزرگ شدهاند به آنها آموخته شده است.

انواع رویکردهای زوج درمانی

زوج درمانی جامع

این رویکرد بر اساس نظریه سه بعدی جرج انگل طراحی شده است که انسان را موجودی جسمی، روانی و اجتماعی می داند. این زوج درمانی ترکیبی از مداخلات روانشناختی و جسمی و اجتماعی است. در این رویکرد بررسی های زیر انجام میگردد:
الف. ارزیابی رابطه زناشویی با استفاده از مصاحبه و آزمون های روانی

ب. بررسی عوامل موثر بر رابطه زناشویی که شامل موارد زیر است:

۱- بررسی های جسمی شامل بررسی عوامل جسمی موثر بر رفتار فعلی:
کیفیت خواب- چک آپ عمومی- سبد غذایی- کم خونی- وضعیت تیروئید- فعالیت فیزیکی- سطح هومورنها- سطح ویتامینها- سندرم پیش از قاعدگی- ناتوانی فیزیکی- داروها.
۲- بررسی عوامل اجتماعی موثر بر رفتار فعلی شامل:
وضعیت شغلی- وضعیت تحصیلی- مشکلات ارتباطی با خانواده پدری و همشیرها- مشکلات فرهنگی
۳- بررسی روانشناختی شامل:
تشخیص اختلالات روانی- تعیین بیش بودها و کمبودهای رفتاری- تعیین انتظارات از همسر- تعیین طرحواره های ناسازگار- بررسی آسیب های ایجاد شده در مراحل رشد- بررسی سبک های دلبستگی
در زوج درمانی جامع درمان شامل ابعاد زیر است:
۱- مشاوره مورد نیاز برای بهبود خواب، تغذیه و فعالیت فیزیکی
۲- تجویز دارو
۳- مشاوره تحصیلی- مشاوره شغلی
۴- رواندرمانی فردی یا خانواده درمانی
۵- آموزش مهارتهای همسر داری

زوج درمانی رفتاری تلفیقی

زوج درمانی رفتاری تلفیقی به منظور توسعه زوج درمانی رفتاری سنتی و با تمرکز بر روی پذیرش هیجانی طراحی شد. این تمرکز بر اساس چند پیش فرض است: کلیه روابط نزدیک با یکسری ناسازگاری های واقعی مشخص میشوند، واکنشهای نامناسب به رفتار مشکل زا به اندازه خود رفتار ایجاد مشکل میکنند و تلاشهای مستقیم برای تغییر به همان اندازه که راه حل هستند ایجاد مشکل هم میکنند. بنابراین IBCT بیشتر بر روی واکنشهای هیجانی به مشکلاتی که زوجین در رابطه زناشویی ایجاد میکنند تمرکز دارد تا بر روی راه حلهایی که زوجین میتوانند برای حل مشکلات به کار گیرند مخصوصا در مواردی که مشکل غیر قابل حل به نظر میرسد.
در مرحله پس خوراند، درمانگر بر روی موضوعات کلی تمرکز میکند تا بر روی موضوعات اختصاصی مشکل زا. درمانگر یک فرمول بندی براساس تفاوت های زوجین در مورد مشکلات زوجین، رفتارهای قابل درک ولی بی اثر یا خودشکن که زوجین انتخاب میکنند و واکنشهای هیجانی طبیعی که هر یک از زوجین تجربه میکنند را پیشنهاد میکند. همچنین درمانگر توانایی های واقعی زوجین را توضیح داده و پیشنهاد میکند که ممکن است با تجربه کردن آسیبها و مبارزه های هیجانی روزانه، زوجین میتوانند درک بیشتری از واکنشهای هیجانی داشته و بیشتر به هم نزدیک شوند.

پروتکل زوج درمانی هیجان مدار

ازدواج به عنوان مهمترین و عالی ترین رسم اجتماعی، برای دستیابی به نیازهای عاطفی و امنیتی افراد بزرگسال همواره مورد تأیید بوده است.

آنچه در ازدواج مهم است رضایت از ازدواج و سازگاری زناشویی می باشد. رضایت زناشویی فرآیندی است که پیامد توافق زناشویی است و به صورت درونی احساس می شود. هر دو زوج به گونه ای رفتار، تصور و ادراک می کنند که گویا نیازها و انتظاراتشان برآورده شده و چیزی وجود ندارد، که در روابطشان خلل ایجاد کند.

درمان هیجان محور، تاکید خاصی بر یکپارچه سازی هیجان یا شناخت، انگیزش و رفتار دارد. درمانگر به منظور اصلاح هیجان ها، آنها را فعال می کند. در این شیوه ی درمان، شناسایی و بهبود طرح واره های هیجانی اهمیت زیادی دارد. گرینبرگ و پایی ویو این طرح واره های هیجانی را مجموعه ای از اصول سازمان یافته با محتوای فرد-ویژه تعریف می کنند که با هیجان ها، اهداف، خاطرات و تمایلات رفتاری گره خورده اند. طرح واره های هیجانی از تاثیر متقابل تاریخچه ی یادگیری اولیه ی فرد و خلق و خوی فطری او به وجود می آیند. وقتی طرح واره های هیجانی فعال می شوند، تاثیر بسزایی در چگونگی تعبیر و تفسیر وقایع زندگی و واکنش به آنها دارند. هدف نهایی درمان هیجان محور، مانند مدل طرحواره، تغییر طرح واره های هیجانی است. درمان با هدف ایجاد طرح واره های جدید، تجربه ی درونی غیرقابل دسترس… را وارد حوزه ی آگاهی بیمار می کند.

مطالب مرتبط:

خیانت زناشویی علل و درمان

سرد شدن روابط زناشویی بعد از زایمان

چگونه اعتماد از دست رفته را جلب کنیم؟

مشاوره بعد از خیانت

جلوگیری از طلاق عاطفی